Grupy społeczne

Grupa społeczna – co najmniej 2 osoby  powiązane ze sobą więzami społecznymi, posiadające wspólne wartości, poczucie odrębności od innych grup oraz dążące do realizacji wspólnego celu i interesów.

Grupę charakteryzują

• interakcje – wzajemne oddziaływania , które m.in. pobudzają aktywność grupy pomagają w osiąganiu celu , wpływają na powstawanie na stan emocji i stosunków.
• cel grupy – to , do czego zmierzają członkowie grupy
• struktura wewnętrzna – każdy zajmuje określoną pozycję (podział pozycji i ról społecznych )
• normy grupowe – zasady postępowania ( normy pochodzące z zewnątrz i tworzone w grupie )
• świadomość przynależności ( wspólnoty ) i poczucie odrębności .

Rodzaje grup społecznych

a/ ze względu na typ struktury społecznej (wielkość)

- małe : opierają się na bezpośrednich kontaktach i więzi osobistej członków , nie posiadają podgrup – mają prostą strukturę.

Przykłady: rodzina, krąg rówieśniczy .

- duże : mają złożoną strukturę , a stosunki w nich mają charakter pośredni i bezosobowy .

Przykłady : naród , grupa wyznaniowa , zbiorowość regionalna , kategoria społeczno-zawodowa .

b/ ze względu na typ więzi społecznej

- pierwotne: istnieją więzi oparte na kontaktach osobistych i podstawach emocjonalnych np. rodzina lub grupa przyjaciół
- wtórne : istniejące w nich więzi oparte są na wspólnych interesach ( członków łączy cel ) i mają charakter bezosobowy

Przynależność do nich jest wynikiem dobrowolnego wyboru.

Przykłady: partie polityczne , związki zawodowe .

c/ ze względu na stopień sformalizowania

- formalne : posiadają ściśle określone struktury , cel , zakres działania . Funkcjonują w oparciu

o zasady prawne i mają sformalizowaną kontrolę społeczną .
Przykłady : wojsko , policja , partie , związki zawodowe , szkoły .

- nieformalne : powstają spontanicznie , a więzi między członkami oparte są na zwyczaju .Nie mają
formalnie wytyczonych zadań , a ich struktura jest płynna .Dominują więzi osobowe.

Przykłady: krąg towarzyski , koło zainteresowań .

d/ ze względu na sposób uzyskiwania członkostwa (kryteria przyjęć)

- ekskluzywne ( zamknięte) : istnieją ściśle określone kryteria przyjęcia nowych członków, np. pochodzenie , stan majątkowy.

Przykład: kluby biznesmenów.

- inkluzywne (otwarte): to grupy dostępne, w których kryteria są mniej istotne PTTK .

e/ ze względu na stopień trwałości

krótkotrwałe ( istniejące w trakcie jakiegoś wydarzenia np. kibice na meczu czy publiczność na koncercie ) i długotrwałe .
f/ ponadto wyróżnia się grupy celowe i autoteliczne (ich istnienie celem samym w sobie)

Rodzaje grup społecznych - inna klasyfikacja:

Grupy społeczne w zależności od wielkości

małe – wszyscy się znają; ludzie potrafią rozpoznać innych członków grupy z wyglądu; wchodzą ze sobą w bezpośrednie relacje (face to face relation)
duże – członkowie grupy stykają się ze sobą i komunikują za pomocą medium; ludzie nie znają się osobiście, ich kontakty mają charakter pośredni

Grupy społeczne w zależności od rodzaju więzi społecznej

pierwotne – pierwsze grupy, z którymi stykami się po narodzinach: rodzina, grono rówieśników i grupa sąsiedzka. Grupy te są pierwsze w doświadczeniu życiowym jednostki – każdy styka się najpierw z nimi zanim dojdzie do kontaktu z innymi grupami. Mają charakter uniwersalny – występują we wszystkich społecznościach. Cechy charakterystyczne: intymność, nieformalność, bezpośrednia komunikacja, grupy niewielkie, tworzone spontaniczne; wywierają największy wpływ socjalizujący
wtórne – oficjalność, formalność, anonimowość, mocniej sformalizowane, stosunki pośrednie (za pomocą medium), bardziej liczebne, tworzone dla osiągnięcia jakiegoś celu

Grupy społeczne w zależności od rodzaju organizacji / typu więzi

formalne – więź rzeczowa, oparta na interesie; istnieje prawo (np. statut organizacji, partii politycznej), które reguluje strukturę, cel i normy danej grupy
nieformalne – więzi osobiste, oparte na uczuciach, emocjach

Grupy społeczne ze względu na charakter członkostwa

automatyczne – jesteśmy członkami danej grupy w wyniku urodzenia
dobrowolne – wybieramy daną grupę na podstawie własnej, dobrowolnej decyzji; zapisujemy się do niej
zamknięte (ekskluzywne) – o przynależności do grupy decyduje spełnienie surowych warunków i kryteriów

Grupy społeczne ze względu na typ solidarności

wewnętrzne – silna więź wewnątrzgrupowa; członkowie darzą się wzajemną sympatią
zewnętrzne – pogarda i lekceważenie wobec innych. Jesteśmy przekonani o naturalności naszych obyczajów i dziwactwie zwyczajów innych

Grupy społeczne ze względu na stopień trwałości

sporadyczne – powstają na rzecz realizacji jakiegoś projektu; grupy oparte na przelotnych kontaktach czy znajomościach
trwałe – istnieją dłużej niż czas trwania ludzkiego życia – np. naród, katolicy, muzułmanie. Naród trwa i zachowuje swoją tożsamość mimo, że ma coraz to nowych członków i następuje nieustanna zmiana jego składu. Jest to możliwe dzięki kulturze przekazywanej z pokolenia na pokolenie.

Relacje między jednostką a grupą

W relacjach jednostki z grupą mogą pojawić się różne sposoby reakcji:

a/ konformizm – podporządkowanie się jednostki regułom postępowania narzuconym przez grupę ,
co stanowi podstawę porządku społecznego .

b/ indywidualizm – jednostka akcentuje swoją odrębność i oryginalność. Może to prowadzić do
egocentryzmu.

c/ bunt – odrzucenie uznanych wartości, zwyczajów i zastąpienie ich nowymi (nonkonformizm).

Rodzi się, jako reakcja na przeszkody w osiąganiu społecznie uznawanych celów.

d/ relatywizm – uznawanie, że normy i wartości mają charakter względny, co może prowadzić
do obojętności wobec zasad życia zbiorowego.

e/ wycofanie – jednostka odrzuca cele społeczne wobec niepowodzeń w osiąganiu celów własnych.
Nie dostrzega sensu w dążeniu do uzyskania sukcesu cenionego przez społeczeństwo
i może przyjmować wartości grup o charakterze dewiacyjnym, np. narkomanów czy
alkoholików.